E-Kitaplarda ISBN kullanımı

ISBN (International Standart Book Number) kullanımının basılı kitap dünyasında 40 yıllık geçmişi var. Ülkemizde de büyük oranda yerleşmiş durumda. Ama iş dijital yayıncılık alanına gelince bazı yeni tanımlamalara ihtiyaç duyuluyor ya da kimi sorular ortaya çıkıyor. Yayıncılarla buluşmalarımızda da bu konu ile ilgili çok soruyla karşılaşıyoruz. Bu nedenle e-kitaplarda ISBN kullanımı için bir çerçeve önerisini burada paylaşmak istiyorum.

Malum ISBN ‘eseri’ değil ‘ürün’ü esas alıyor. ISBN temel olarak ‘bir ticari mal olarak kitabın’ üretildiği andan okurun eline ulaşana kadar izlediği yolda temas ettiği tüm unsurlar tarafından ayrıştırılabilmesini hedefliyor. Bir eserin farklı ürünlere dönüştürüldüğü her durumda yayıncı tarafından farklı bir ISBN numarasıyla tanımlanması bu standardın en temel kurallarından biri. En bilinen örnek bir eserin Ciltli ve karton kapaklı sürümlerinin iki farklı ISBN taşıması durumu.

2011 yılı Aralık ayında BISG (Book Industry Study Group) e-kitabın yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan yeni senaryolara dair önerilerini açıkladı. Uluslararası ISBN Ajansı’da bu çerçeveyi desteklediğini açıklayarak BISG açıklamasında yanıtı verilmeyen kimi durumları da örnekledi. İşte her iki açıklamadan süzülen farklı senaryolar ve ISBN kullanımı:

  • Dijital yayınlar basılı kitapla aynı ISBN’i taşımamalıdır.
  • Farklı formatlarda (EPUB3, PDF, iBooks, MOBI vb.) hazırlanan e-kitaplar farklı ISBN’lerle tanımlanmalıdır.
  • Aynı formatta da olsa birbirinden farklı kullanım hakları ile sunulan e-kitaplar farklı ISBN’ler taşımalıdır. (Yayınevi tarafından hazırlanan e-kitap birden fazla perakendeci tarafından farklı DRM’lerle sunuluyorsa farklı ISBN’ler kullanılmalıdır.)
  • ISBN’ler ilgili ulusal ya da bölgesel ISBN ajansından alınmış olmalıdır.
  • ISBN ibaresi kullanılmalıdır. e-ISBN şeklinde bir tanımlayıcı bulunmamaktadır.

ISBN (www.isbn-international.org)

BISG (www.bisg.org)